*سنگ نگاره ها و هنر های صخره ای گلپایگان *سنگ نگاره ها و هنرهای صخره ای گلپایگان
به سایت سنگ نگاره ها و هنرهای صخره ای گلپایگان خوش آمدید
پرتال رسمی سنگ نگاره های گلپایگان| خانه | آرشیو | رایانامه)پست الکترونیک) | English
"سنگ نوشته پهلوی تنگ غرقاب گلپایگان میراثی گرانبها و پر رمز و راز"      (  آب،خاک،آتش؟!  )

به نام یزدان پاک

 

"سنگ نوشته پهلوی تنگ غرقاب گلپایگان میراثی گرانبها و پر رمز و راز"

 

با گذری برروی سنگ نگاره های شهرستان گلپایگان که به حق بهترین نمونه های سنگ نگاره های ایران ،از نظر تنوع ،گستردگی،قدمت و موضوع هستند؛ به مواردی بسیار جالب و ناب بر می خوریم.

یکی از بهترین این نمونه ها سنگ نوشته ها هستند.با مطالعه سیر تحول خط می بینیم که خطی که امروز ما بکار می بریم ،تکامل یافته یک سیر تحولی است.در ابتدا شکلها وسیله  ایجاد ارتباط بودند؛سپس این شکل ها به نمادها که برای افراد زمان خود قابل فهم بودند درآمدند؛پس از آن با تحولی گسترده و طی زمان طولانی به شکل امروزی درآمده اند.خط پهلوی در این میانه چایگاه ویژه ای دارد و می توان آنرا تکامل یافته خطوط سطری نمادین دانست.این خط در اواخر حکومت اشکانیان رواج یافت اما در زمان ساسانیان بطور گسترده و بخصوص در دربار مورد استفاده قرار می گرفت.

 

در ایران دو نوع از نمونه های خط پهلوی وجود دارد: الفبای کتیبه ای که متعلق به اوایل دوران ساسانیان است و پهلوی تحریری که مربوط به اواخر دوران ساسانی است.

در شهرستان گلپایگان در سالهای 1371 و 1372 طی پژوهش های استاد بزرگ جناب آقای دکتر مرتضی فرهادی کتیبه پهلوی تنگ غرقاب کشف گردید اما این پژوهشها ناتمام نماند  و در سالهای 1378 و1388 طی پژوهشهای چنین ساله نگارنده و گروه پژوهشی ،سنگ نوشته های پهلوی دیگری در شهرستان گلپایگان کشف گردید که در دست ترجمه می باشد.

تمام این سنگ نوشته ها از نوع پهلوی تحریری هستند یعنی مربوط به اواخر دوران ساسانیان و آغازین روزهای حکومت اسلامی در ایران هستند و در نوع خود در کشور بی نظیر هستند.

این سنگ نگاره که هم اکنون در مسجد جامع گلپایگان نگهداری می شود .قبلا در تنگ غرقاب گلپایگان بر روی سنگی به شکل لوزی ناقص و بادامی شکل وجود داشت.قطر بزرگ لوزی حدود یک متر و قطر کوچک آن نیم متر است و شیوه حکاکی آن به وسیله کوبش سنگ بر سنگ به وجود آمده است. خطوط این نگاره به موازات افق نیست که این به خاطر وضعیت لوحه سنگ است که قطر بزرگ آن با افق زاویه ای در حدود 45 درجه تشکیل داده است.تصویراین کتیبه در سال 1371توسط دکترفرهای برای ترجمه در اختیار استاد فریدون جنیدی قرار گرفت که واژگانی از آن خوانده شد اما به خاطر مشکلی کار و شکستگی های کتیبه پیام آن مشخص نشد. در ادامه دکتر فرهادی سراغ دیگر استادان پهلوی شناس رفت و کار تحقیق بر روی متن را به استاد رسول بشاش ارائه کرد.جناب بشاش بر اساس شیوه رسم الخط آن کتیبه آنرا به اواخر دوره ساسانی و اوایل اسلام برآورد کرد و متن آنرا از نظر زیبای متن و غرابت موضوع از سنگ ها قبور کمیاب ارزیابی کرد و ترجمه روان آنرا اینگونه معرفی کرد:

" این سه چیز را همیشه به خاطر بسپار:راغ خاک ،دریای آب ،آتش هیزم " این سنگ نبشته دارای خط پهلوی معمولی(گسسته) است.این کتیبه حدودا1500سال قدمت دارد.

 

 

در زمان ساسانیان نگارنده این اثر بی بدیل چه کسی بوده است؟ چه ذهنیاتی از این سه واژه داشته است؟ آب،خاک و آتش...

  و چه رمز و رازهایی را در این سه عنصر کشف کرده بوده است؟

و از همه مهمتر چه ارتباطی بین او و اندیشه های ارسطو که 2300 سال پیش آب و خاک و آتش و هوا را عناصر تشکیل دهنده جهان می دانست ،وجود دارد؟

می توان به رابطه علمی و فرهنگی ایران و یونان باستان پی برد و یا اینکه چنین تصوری از سرزمین ایران نشات گرفته باشد.

پاسداشت سه  عنصر آب،خاک و آتش نزد چوپان ،رهگذر و یا هر انسان دیگری در عصر ساسانیان در سرزمین "وردپاتکان" (گلپایگان امروزی)چه مفهومی دارد؟ و جز این است که نشانی از تمدنی بزرگ و فرهنگی شگرف در سالهای دور در این سرزمین است! این نشانه ها باید بیشتر مورد مطالعه قرا بگیرد. البته ممکن است چنین سخنی از عقاید زردشتیان گرفته شده باشد ولی در هر صورت باید تمدن کهن این سرزمین را مورد مطالعه بیشتر قرار داد و در جهت نگهداری از این میراث گرانبها کوشید .

هدف از این نوشته تلنگری بر واقعیات ناگشوده میراث گرانبهای سرزمین وردپاتکان بود که  امید است به آنها توجه بیشتری شود.

 

با احترام

محسن جمالی

بهار89 

|+| پژوهش و نگارش توسط محسن جمالی در چهارشنبه ۲۵ فروردین ۱۳۸۹ و ساعت ۴:۱ ب.ظ | 
Powered By Blogfa - Designing & Supporting Tools By WebGozar