اثری جاودانه از دکتر علی شريعتی

ناليدن بلبل ز نو آموزی عشق است
هرگز نشنيديم زپروانه صدا�ی

عشق يک جوشش كور است و پيوندي از سر نابينايي. اما دوست داشتن پيوندي خود آگاه و از روي بصيرت روشن و زلال . عشق بيشتر از غريزه آب مي خورد و هر چه از غريزه سر زند بي ارزش است و دوست داشتن از روح طلوع مي كند و تا هر جا كه يك روح ارتفاع دارد � دوست داشتن نیز هنگام با او اوج می گیرد.

عشق در غالب دل ها � در شكل ها و رنگهاي تقريبا مشابهي متجلي مي شود و داراي صفات و حالات و مظاهر مشتركي است � اما دوست داشتن در هر روحي جلوه اي خاص خويش دارد و از روح رنگ مي گيرد و چون روح ها بر خلاف غريزه هاهر كدام رنگي و ارتفاعي و بعدي و طعم و عطري ويژه خويش را دارد مي توان گفت : كه به شماره هر روحي � دوست داشتني هست . عشق با شناسنامه بي ارتباط نيست و گذر فصل ها و عبور سال ها بر آن اثر مي گذارد � اما دوست داشتن در وراي سن و زمان و مزاج زندگي مي كند و بر آشيانه بلندش روز و روزگار را دستي نيست .

عشق � در هر رنگي و سطحي � با زيبايي محسوس � در نهان يا آشكار رابطه دارد . چنانچه شوپنهاور مي گويد شما بيست سال سن بر سن معشوقتان بيفزا�يد � آنگاه تاثير مستقيم آنرا بر روي احساستان مطالعه كنيد .

اما دوست داشتن چنان در روح غرق است و گيج وجذب زيبايي هاي روح كه زيبايي هاي محسوس را بگونه اي ديگر مي بيند . عشق طوفاني و متلاطم و بوقلمون صفت است � اما دوست داشتن آرام و استوار و پر وقار و سرشار از نجابت . عشق با دوري و نزديكي در نوسان است . اگر دوري بطول انجامد ضعيف مي شود � اگر تماس دوام يابد به ابتذال مي كشد . و تنها با بيم و اميد و اضطراب و ديدار وپرهيززنده و نيرومند مي ماند . اما دوست داشتن با اين حالات نا آشنا است . دنيايش دنياي ديگري است . عشق جوششي يكجانبه است . به معشوق نمي انديشد كه كيست يك خود جوششي ذاتي است � و از ين رو هميشه اشتباه مي كند و در انتخاب بسختي مي لغزد و يا همواره يكجانبه مي ماند و گاه � ميان دو بيگانه نا همانند � عشقي جرقه مي زند و چون در تاريكي است و يكديگر را نمي بينند � پس از انفجار اين صاعقه است كه در پرتو رو شنايي آن � چهره يكديگر را مي توانند ديد و در اينجا است كه گاه � پس جرقه زدن عشق � عاشق و معشوق كه در چهره هم مي نگرند � احساس مي كنند كه هم را نمي شناسند و بيگانگي و نا آشنا يي پس از عشق درد كوچكي نيست .

اما دوست داشتن در روشنايي ريشه مي بندد و در زير نور سبز مي شود و رشد مي كند و ازين رو است كه همواره پس از آشنايي پديد مي آيد � و در حقيقت در آغاز دو روح خطوط آشنايي را در سيما و نگاه يكديگر مي خوانند � و پس از آشنا شدن است كه خودماني مي شوند . دو روح � نه دو نفر � كه ممكن است دو نفر با هم در عين رو در بايستي ها احساس خودماني بودن كنند و اين حالت بقدري ظريف و فرار است كه بسادگي از زير دست احساس و فهم مي گريزد . و سپس طعم خويشاوندي و بوي خويشاوندي و گرماي خويشاوندي از سخن و رفتار و آهنگ كلام يكديگر احساس مي شود و از اين منزل است كه ناگهان � خودبخود �دو همسفر به چشم مي بينند كه به پهندشت بي كرانه مهرباني رسيده اند و آسمان صاف و بي لك دوست داشتن بر بالاي سرشان خيمه گسترده است و افقهاي روشن و پاك و صميمي ايمان در برابرشان باز مي شود و نسيمي نرم و لطيف همچون روح يك معبد متروك كه در محراب پنهاني آن � خيال راهبي بزرگ نقش بر زمين شده و زمزمه درد آلود نيايش مناره تنها و غريب آنرا بلرزه مي آورد . دوست داشتن هر لحظه پيام الهام هاي تازه آسمانهاي ديگر و سرزمين هاي ديگر و عطر گلهاي مرموز و جانبخش بوستانهاي ديگر را بهمراه دارد و خود را � به مهر و عشوه اي بازيگر و شيرين و شوخ هر لحظه � بر سر و روي اين دو ميزند .

عشق � جنون است و جنون چيزي جز خرابي و پريشاني فهميدن و انديشيدن نيست . اما دوست داشتن � در اوج معراجش � از سر حد عقل فراتر مي رود و فهميدن و انديشيدن را نيز از زمين مي كند و با خود به قله بلند اشراق مي برد .

عشق زيبا�ي هاي دلخواه را در معشوق مي آفريند و دوست داشتن زيبا�ي هاي دلخواه را در دوست مي بيند و مي يابد . عشق يك فريب بزرگ و قوي است و دوست داشتن يك صداقت راستين و صميمي� بي انتها و مطلق عشق در دعشق ريسمان طبيعت است و سركشان را به بند خويش مي آورد تا آنچه را آنان � بخود از طبيعت گرفته اند بدو باز پس دهند و آنچه را مرگ مي ستاند � به حيله عشق � بر جاي نهند � كه عشق تاوان ده مرگ است . و دوست داشتن عشقي است كه انسان � دور از چشم طبيعت � خود مي آفريند � خود بدان مي رسد � خود آن را � انتخاب � مي كند . عشق اسارت در دام غريزه است و دوست داشتن آزادي از جبر مزاج .عشق مامور تن است و دوست داشتن پيغمبر روح . عشق يك اغفال بزرگ و نيرومند است تا انسان به زندگي مشغول گردد و به روز مرگي كه طبيعت سخت آن را دوست مي دارد � سرگرم شود � و دوست داشتن زاده وحشت از غربت است و خود آگاهي ترس آور در اين بيگانه بازار زشت و بيهوده .

عشق لذت جستن است و دوست داشتن پناه جستن . عشق غذا خوردن يك حريص گرسنه است و دوست داشتن همزباني در سرزمين بيگانه يافتن است .

در ت�اتري قهرماني � در برابر پادشاه � براي نمايش تيزي و قدرت شمشيرش � ميله فولادي را گذاشت و با يك ضرب شمشيرش �دو نيم كرد و همه به حيرت افتادند � پادشاه حرير لطيف و نرمي راكه همچون پاره ابر سپيد صبحگاهي لطيف و سبك در هوا رها كرد و پرده حرير در حاليكه همچون توده متراكم رودي در فضا به آرامي و زيبايي و ظرافت روح يك شاعر � باز مي شد و مي شكفت � پادشاه � بنرمي و آهستگي و وقار و اطمينان � شمشيرش از ميانه آن گذر داد و � بي آنكه احساس كمترين مقاومتي كند � پرده حرير دونيم شد و هر نيمه اي در فضا � بسويي رفت و از عبور شمشير از قلب پرده ابريشمي حرير � كمترين چيني بر آن نيفتاد و گويي گذر شمشير را از ميانه خويش احساس نكرد � و شمشير نيز چنان مي گذشت كه پنداري از قلب پاره ابر صبح بهاري � يا توده سپيد دودهاي سيگار شاعري � غرقه در اثير خيال � مي گذرد

آه ! كه عاجزم از الف و نشر مرتب ساختن كه عشق كدام شمشير است و دوست داشتن كدام شمشير . معذورم داريد كه نمي توانم . من حوري ماسينيونم كه در برابر اين چيزها پريشان مي شد . ظرافت � لطافت � هر چه رنگ و بو و طعم غير مادي تر و غير عادي تر و غير زميني تر و غير مفيد تر دارد روح او را ببازي مي گرفت .

اين است آتش عشق در خدا ! يعني چه آتش عشق كه اينž