دکتر غلامحسین مصاحب (۱۲۸۹- ۱۳۵۸) پدر فرهنگنامه نویسی نوین ایران و استاد بزرگ ریاضی بود. وی علاوه بر ریاضیات، زبانهای عربی و فرانسوی و انگلیسی را نیز در حد عالی فرا گرفت و به زبانهای روسی و آلمانی هم در حد استفاده از منابع آشنایی داشت. دکتر مصاحب از جمله کسانی بود که به تاریخ فلسفه و یاددادن اندیشه اکتفا نمیکرد، او با عمل خویش نشان میداد که در برابر اراده انسانی، مُحال نیز، سر تسلیم فرود میآورد.
میگفت: وقتی همه مقدّمات توانستن در درون ما و یا در دسترس ما هست، چرا نتوانیم؟ فقط باید خواست و یک قدم برداشت.
بارها روی این نکته تاکید مینمود که منطق ریاضی، توان این را دارد که تفکر بشری را از محصور بودن در کادر درست و غلط و صواب و خطا، به مرز دیگری که معنیدار و بیمعنیبودن است فرا بَرد و بدین طریق در پالودن ذهن از خرافات و پیشداوریها و اوهام، نقش تعیین کننده ای بازی کند..
دکتر مصاحب با نگارش کتاب. " مدخَل منطق صورت " در سال ۱۳۳۴ منطق ریاضی جدید را وارد ایران نمود. این کتاب بدون شک نقطه عطفی در تاریخ تفکر عقلی در ایران است..

این استاد زبردست آنالیز و منطق، فقط به آموزش ریاضی اکتفا نمیکرد، در جامعهای که تحقیر زنان، نهادینه و شرطی شده و عمری با «تاریخ مذکر» خو کرده بود یکی از معدود کسانی که با عمل خویش نشان میداد که زن انسان است، بستنی و پیتزا و کالا نیست دکتر مصاحب بود. او به همسرش عمیقاً احترام میگذاشت و میگفت: پشت سر هر مرد بزرگ، زنی بزرگ ایستادهاست.
زنان، نیمه پنهان و نانوشته تاریخ هستند. اگر همسرانِ مردان بزرگ و کوشا نبودند و زندگی خانوادگی آنها را امنیت نمیبخشیدند، هیچ گاه آنان نمیتوانستند با آسایش خاطر و خیال راحت به فعالیتهای سیاسی، علمی، اجتماعی و فرهنگی دست زنند و نام و یادی از خود بگذارند.
ریاضیات جدید و منطق نوین(منطق علامتی) را دکتر مصاحب در ایران بر سر زبانها انداخت، اما وی با یک مشکل روبرو شد و آن اینکه بسیاری از علایم جدید را در میان حروف و علایم موجود ریاضی پیدا نمیکرد. سفارش طرح علایم جدید ریاضی و حروفی از جمله حروف ایرانیک، نخستینبار به وسیله ایشان انجام گرفت و آن چه امروز به نام حروف فارسی خوابیده یا حروف ایرانیک میشناسیم، نخستین بار طرح آن از سوی وی سفارش داده شد تا فارسیزبانان نیز حروف ایتالیک فارسی داشته باشند. وی این حروف را به خاطر کاربرد وسیع آن برای کتاب آنالیز ریاضی سفارش داد و آن را درآن کتاب به کار گرفت.

فرهنگ اصطلاحات جغرافیایی
یکی از دستاوردهای بزرگ دکتر مصاحب «تلاشهایی است که در عرصهی غنیکردن زبان فارسی یا ساختن واژهها کرد و اصطلاحات و شیوههایی که برای این جریان پیش نهاد.» او از قابلیتهای زبان فارسی برای معادلسازی اصطلاحات علمی غیرفارسی بهره گرفت و بیش از ۲۰۰۰ واژه ساخت که تعدادی از آنها در دایرهالمعارف فارسی به کار رفتهاست.برای او واژهسازی برای اصطلاحات علمی، اهمیت بسیار داشت، چرا که در مورد وضع کلمات تازه در برابر لغات خارجی روش ویژهای داشت. نشستی هفتگی در خانه خود تشکیل داده بود که در آن استادانی مانند احمد آرام، صفی اصفیا، حسین گل گلاب و مصطفی مقربی و...حضور داشتند و معادلهای فارسی برای واژههای علمی میساختند. کتاب فرهنگ اصطلاحات جغرافیایی که در سال ۱۳۳۸ به چاپ رسیده، حاصل همان تلاشهاست. آنان مجمع خود را به شوخی «ضرابخانه» میگفتند، و واژههایی را که میساختند، مضروبات میخواندند. واژه «بهروز»، و «روز آمد» را دکتر مصاحب در برابر Up to date انگلیسی نهاد، اما روزآمدتر از خودش در آن زمان کسی دیگر نبود .
شایان ذکر است که دکتر مصاحب در سن ۲۸ سالگی کتاب «جبر و مقابله خیام» را از عربی به فارسی ترجمه و منتشر کرد. این کار نخستین معرفی خیام به عنوان ریاضیدان در یک اثر مستقل به فارسی بود. وی چند سال پس از این ترجمه با انتشار کتاب «حکیم عمر خیام به عنوان عالم جبر» گام مهمی در معرفی خیام ریاضیدان برداشت. فصل سوم اثر فوق (ص ۷۷ – ۱۲۸) شامل تاریخ علم جبر تا زمان خیام است. جدا از کتاب «جبر و مقابلهی خیام»، دکتر مصاحب دربارهی «جبر و مقابلهی خوارزمی»، و کتاب «کشف القناع» خواجه نصیرالدین طوسی هم مقالاتی نوشتهاست. دکتر مصاحب همچنین در رسالهی کوچکی به نام ابوریحان بیرونی، به بحث مختصری دربارهی کارهای علمی، از جمله آثار ریاضی این دانشمند پرداختهاست..
...

این استاد فرهیخته اهمیت زیادی برای ریاضیات قائل بود. یک بار پدرش به شوخی به او گفته بود: «غلامحسین خان شما از این X و Y خسته نمیشوید. این X و Y به چه درد میخورد؟» دکتر مصاحب در جواب پدر گفته بود: «آقاجان آیندهی دنیا به همین X و Y بستگی دارد و روی X و Y بنا میشود.»
...
.در سپیده دم ۲۱ مهر ۱۳۵۸ آخرین صفحه بخشی از کتاب تئوری مقدماتی اعداد را که از چاپخانه آمده بود نمونهخوانی کرد و در حالی که قلم لای انگشتش بود، از خاکیان گسست و به افلاکیان پیوست...
روانش شاد و راهش پر رهرو باد.

پارک فناوری پردیس | پرده برداری از سردیس دکتر غلامحسین مصاحب
اين مطلب تاکنون 413 بار مشاهده شده است.مطالب مرتبط با استاد علياكبر جعفري سیمای فرزانگان- مروری بر زندگی هنری استاد اکبر گلپایگانی
سیمای فرزانگان ۱۴- استاد رضا خوشنویسان الگویِ نظم و ادب و متانت
سيماي فرزانگان- استاد مرتضی شهیدی روایتگر عرفان و ادب فارسی
رُشدیه و مدارس جدید
دبیرستان گوگد و روایت عشق - استاد علی اکبر جعفری
شعله ی امید.
سیمای فرزانگان- زنده یاد آقای حسن موسوی معلم عشق و معرفت - استاد جعفری
جوجه اردک زشت
سیمای فرزانگان (۱۳) - استاد پروفسور دکتر محمد حسن خالصی
سیمای فرزانگان۱۲- ( زنده یاد استاد عبدالحسین مصحفی )
سیمای فرزانگان ۱۱ - استاد دکتر مظاهر مصفا
سيماي فرزانگان(۱۰) - پروفسور فضل الله رضا
سیمای فرزانگان (۸) - دکتر محمد ابراهیم صافی
یادی از دکتر غلامحسین مصاحب . به مناسبت هفته ی جهانی ریاضیات
" پائیز " بهار عارفان عاشق
پرواز.
شاد بودن هنر است
در آیینهِ تاریخ (قسمت یازدهم) انقلاب آمریکا
در آیینهِ تاریخ (قسمت دهم) انقلاب صنعتی اروپا و پیامدهای آن
سيماي فرزانگان ۱ - دكتر علي عميدي
پاسخ به معماهاي هندسي(۱)
پروفسور مریم میرزاخانی، ذهن زیبا، اندیشه پویا، فروتن و شکیبا
در آیینه تاریخ (قسمت نهم) - عصر روشنگری، ادامه دوران رنسانس در شرایطی تازه
در آیینه تاریخ (قسمت هشتم) رنسانس کشف دوباره انسان و جهان
در آیینه تاریخ (قسمت هفتم)-سدههای میانه ، انجماد فکری و حاکمیت تمام عیار کلیسا
برف نو برف نو سلام سلام
صبح صادق ندمَد تا شب یَلدا نرود
در آیینه تاریخ (قسمت ششم) -اساطیر یونان و آثار حماسی هومر
در آیینه تاریخ (قسمت پنجم) - ارسطو بنیانگذار منطق
در آیینه تاریخ (قسمت چهارم) افلاطون معمار اصلی فلسفه سیاسی
در آیینه تاریخ (قسمت سوم) سقراط
يونان و روم باستان (قسمت دوم)
یونان و روم باستان ( بخش اول )
قلم، نگارنده اندیشه بر کاغذ
دانش برترین شرف آدمی است
خانه تکانی
فرزند زمان خویشتن باش
پشت صحنه حضور استاد علی اکبر جعفری در برنامه زنده سیمای خانواده
سیمای فرزانگان (7) - مروری بر زندگانی استاد بزرگوار، معلّم و خیّر والامقام محمد مهدي صحت
فرهنگ ، نظم ، قانون - بخش دوم
فرهنگ ، نظم ، قانون - بخش اول
سیمای فرزانگان(6) - شادروان استاد سید حسن نوربخش(دبیر)
نيلوفري در سايه سار بيد
مصاحبه دانش آموزان با استاد علي اکبر جعفري
نشاني نوروز
يك كهكشان ستاره (بخش اول) حکيم ابوالقاسم فردوسي )
سيماي فرزانگان 2 - شادروان استاد علي وكيلي
يلدا شب گرم مهربانان جاودان باد
سيماي فرزانگان گلپايگان - دكتر علي عميدي
لبخند
تکنولوژی واحساس
داستان يک زندگي
رفتارهاي مخرب مغز
قورباغه ها
یاد باد آن روزگاران ياد باد
تاشقایق هست زندگی باید کرد
انسانها...
يلدا شب گرم مهربانان جاودان باد
شب چله (یلدا) شب زايش خورشيد و آغاز سال نو ميترايی
پلي بين كوير و دشت
پرستوها به لانه بر ميگردند
سخنان پیام آور کربلا حضرت زینب(س) در مجلس یزید
رنگين کمان آرزوها
زندگی درعصر رايانه
سيماي فرزانگان (۵) - مرحوم استاد منوچهر خالصي
سيماي فرزانگان (۴) - مهندس عليقلي بياني ، فرزانهاي از جنس آب
سيماي فرزانگان(۳) - دکتر فضل الله اکبری
عشق و دوستي
وصيت داريوش به خشايارشا
زيباييهاي رياضي: فراكتالها
سياه چاله هاي رياضي
زيباييهاي رياضي - كاشيهاي خود پوشاننده
سرگذشت عدد "پي"
استاد پرويز شهرياري انديشمند و رياضيداني عاشق بود
معلم و شاگرد
سيماي فرزانگان 2 - شادروان استاد علي وكيلي
سيماي فرزانگان ۱ - دكتر علي عميدي
رمز و راز جاودانگي
انسان محور توسعه است
ماه و پلنگ
معلم قافلهسالار عشق است (3)
معلم قافلهسالار عشق است (2)
معلم قافله سالار عشق (1)
بر فراز كهكشانها
لهجهي گلپايگاني شكر است
آواي چلچلهها
گلبانگ توحيد در طلوع شقايق
از سكون مرداب تا خروش دريا
بين مرگ و زندگي
چارلي چاپلين به راستي يک معلم بزرگ است
| | |