در آستانه رویش لاله‌های واژگون گلپایگان
سلام به لاله‌هایی که داغی از عشق به سینه دارند / قرق دشت لاله‌های واژگون گلپایگان
دشت لاله‌های واژگون در فاصله 30 کیلومتری غرب گلپایگان واقع شده است و به لحاظ وجود آب و هوای مطلوب و طبیعت زیبا و بکر یکی از مناطق مستعد گردشگری به شمار می‌آید.
Tweet
به گزارش خبرگزاری فارس از گلپایگان، لاله واژگون از منحصر به‌فردترین گونه گل‌ها و گیاهان بومی و وحشی مناطق کوهستانی ایران است که این گونه گیاهی در ارتفاعات سردسیر کهگیلویه و بویراحمد، اشترانکوه لرستان، کوه‌‌های چهارمحال و بختیاری و گلستان کوه در خوانسار و روستای هنده از توابع گلپایگان در سطح وسیع و قابل توجهی می‌روید و به عقیده گیاه شناسان، نسل این گل سر به زیر به سرعت در حال انقراض بوده و زیستگاه و تعداد این گونه گیاهی بسیارکم شده است.

تاکنون 15 نوع گونه لاله واژگون در ایران شناسایی شده‌است. گونه زرد کمرنگ متمایل به لیمویی این گل‌ها موسوم به لاله گرگانی بین 50 تا 80 سانتیمتر ارتفاع دارد و لاله‌های واژگونی ارتفاعات پشتکوه گلپایگان معمولا تا ارتفاع 150 سانتی‌متری رشد می‌کنند.






در برخی نقاط ایران، لاله واژگون یا لاله نگونسار را «اشک مریم» یا «لاله اشک» می‌نامند، لاله واژگون درنقش سرستون‌های ساسانی‌ها و هم در موزه تاق بستان در کنار نقش پادشاه ساسانی دیده می‌شود و وجه تسمیه نام لاله واژگون به داستان‌های اسطوره‌ای باز می‌گردد، در متون فارسی آمده این لاله، شاهد مرگ سیاوش بوده و از غصه این اتفاق سر به زیر شده و اشک می‌ریزد. اشک‌های لاله واژگون در حقیقت شیره بی رنگی هستند که در درون لاله قرار دارند و گاهی به سمت پائین سرازیر می‌شوند.

لاله واژگون مقاومت زیادی در برابر سرما و سازگاری ویژه‌ای با دامنه‌های سنگلاخی و صخره‌ای دارد و چنانچه زیستگاه این گل به وسیله انسان و دام تخریب نشود، توانایی پوشاندن عرصه‌های وسیعی از طبیعت را با رویش هزاران شاخه زیبا دارد.

گیاه لاله واژگون از جمله گیاهان در خطر انقراض کشور است که هرساله به دلیل برداشت غیرقابل کنترل گل و پیاز از رویشگاه‌های طبیعی، بیش از پیش در معرض نابودی قرار دارد، از دست دادن این نعمت بزرگ که از میلیون‌ها سال پیش به ما به ارث رسیده است، ضایعه‌ای بزرگ خواهد بود.

در ایران لاله واژگون تحت تاثیر دمای هوا از اوایل بهار در نواحی شمالی زاگرس شروع به شکوفایی می‌کند و در مناطق جنوبی در اواسط تابستان به گل می‌نشیند، معمولا از اوایل اردیبهشت ماه گلدهی این گیاه آغاز و تا پایان فصل بارش ادامه دارد.






در ایران براساس سیاست‌های سازمان حفاظت محیط زیست، لاله واژگون به عنوان ذخیره ژنتیکی و عنصر زیبایی شناختی قلمداد می‌شود و به همین دلیل حفاظت از آن ضروری است، با توجه به شرایط موجود (پراکنش محدود و متراکم) به اضافه چرای دام‌ها، جاده سازی، بوته‌کنی، برداشت گل و عرضه به بازار، به نظر می‌رسد که بقای لاله واژگون در آینده با چالش روبرو شود.

بر اساس مصوبه شماره 150 مورخ 27/11/75 شورای عالی محیط زیست، وضعیت لاله واژگون نگران کننده اعلام شده است.






شدت چرا در برخی مناطق به حدی است که گل‎دهی سال بعد را با مشکل مواجه می‎کند زیرا گیاهی که اندام هوایی خود را سریع از دست می‎دهد از ذخیره غذایی کافی برخوردار نبوده و در نتیجه گل سال بعد از کیفیت چندانی برخوردار نخواهد بود و چنانچه در سال‌های متوالی این تخریب صورت پذیرد گیاه گل‎دهی طبیعی نخواهد داشت.

* اهمیت زینتی

لاله واژگون از گل‌های بهاری است که به طور طبیعی در ماه‌های فروردین و اردیبهشت گل می‌دهد و گل‌های آن بسیار جذاب و با عمر کوتاه است.

لاله واژگون از زیباترین گیاهان زینتی دنیا است که بازارپسندی بالایی را دارا است و بازارهای کشورهای اروپایی و آمریکایی توجه خاصی به این گیاه نشان می‌دهند این گل به دلیل دارا بودن ساقه‎های بلند و قوی می‌تواند به عنوان گل شاخه بریدنی به اقصی نقاط دنیا صادر شود.

به علاوه شکل و رنگ و اندازه گل در لاله واژگون بسیار زیبا و مناسب برای پارک‌ها و باغ‌ها است و می‎تواند رقیبی جدی برای لاله‎ها و سنبل‎هایی باشد که اکنون در تمامی نقاط جهان کشت و کار می‎شوند، لاله واژگون قابلیت فروش به صورت گیاه گلدانی را نیز دارا است.

* اهمیت دارویی

لاله واژگون به دلیل داشتن خاصیت خلط آوری و ضدسرفه، بیش از 2 هزار سال است که در طب سنتی چین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیاز این گیاه به علت وجود موادی موسوم به آلکالوئیدهای ایمپریسین و فرتیسین مسکن درد است.

* مدیریت منطقه گردشگری هنده به شورای این روستا واگذار شد

مسئول میراث فرهنگی، گردشگردی و صنایع دستی گلپایگان در زمینه دشت لاله‌های واژگون که یکی از مناطق مستعد گردشگری گلپایگان محسوب می‌شود، بیان کرد: روستای هنده در منطقه پشت کوه و در فاصله 30 کیلومتری غرب گلپایگان واقع شده است و به لحاظ وجود آب و هوای مطلوب و طبیعت زیبای و بکر یکی از مناطق مستعد گردشگری به شمار می‌آید.

مهدی نوبخت با بیان اینکه امسال با حضور بخشدار مرکزی، دهیار و اعضای شورای اسلامی روستای هنده، کارشناس منابع طبیعی و آبخیزداری، محیط زیست گلپایگان نشست مشترکی برگزار شد، تصریح کرد: در این نشست هم‌اندیشی مقرر شد مدیریت و درآمد حاصل از فروش بلیط ورودی به دشت لاله های واژگون به دهیاری و شورای اسلامی روستای هنده واگذار شود.

وی خاطرنشان کرد: همچنین در این نشست قرق‌بان و تهیه بلیط و انجام اقدامات محافظتی و تعیین مسیر گردشگری و طناب کشی محوطه بر عهده دهیاری و شورای اسلامی روستای هنده خواهد بود.

مسئول میراث فرهنگی، گردشگردی و صنایع دستی گلپایگان افزود: به دلیل صعب العبور بودن مسیر منتهی به دشت لاله‌های واژگون منطقه هنده این مسیر توسط اداره راه و شهرسازی تسطیح و آماده سازی می‌شود و همچنین اطلاع رسانی و تبلیغات این قطب گردشگری برعهده میراث فرهنگی گلپایگان گذاشته شد.

* منطقه هنده توسط محیط‌بانان قرق می‌شود

رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گلپایگان در باره دشت لاله های واژگون چنین اظهار کرد: مراتع هنده از جمله مراتع ییلاقی پشتکوه گلپایگان محسوب می‌شود و این مرتع پوشیده از گیاه طبیعی و خودروی لاله واژگون و جزء خانواده سوسنیان جنس fritliaria و گونه lmperiahis است که گیاهی علفی، پیازدارو چند ساله و مقاوم در برابر سرما است.

علیرضا حیدری با بیان اینکه لاله‌های واژگون در خاک‌های مرطوب و غنی و دامنه‌های سنگلاخی و صخره‌ها رشد می‌کند، تصریح کرد: گلستانکوه خوانسار، پشتکوه گلپایگان، اشترانکوه لرستان و کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری از عمده رویشگاه‌های این گل زیبا و کم دوام است.

وی یادآور شد: دوران گل‌دهی این گونه زیبا از اول اردیبهشت آغاز و تا حدود 20 روز ادامه دارد و پیاز آن یک غده متورم و گوشت‌دار است که از طریق پیاز و بذر تکثیر می‌شود و زمان کاشت آن ماه‌های شهریور، مهر و آبان است.






رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گلپایگان به عوامل تخریب این گونه گیاهی اشاره کرد و افزود: چرای دام و بوته کنی و در آوردن پیاز توسط گردشگران از جمله عواملی است که سبب نابودی این گیاه زیبا می‌شود.

وی با بیان اینکه از ورود دام به منطقه هنده از زمان بذردهی جلوگیری به عمل می‌آید، اظهار کرد: این منطقه تحت قرق کامل قرار دارد و ماموران اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گلپایگان با اکیپ‌های گشت از ورود هرگونه دام در فصل قرق به طور کامل جلوگیری می‌کنند.

حیدری از گردشگران خواست در حفظ منابع طبیعی و زیبا و ارزشمند منطقه بکوشند و از کندن و یا قطع کردن لاله‌های واژگون پرهیز کنند و همچنین با مشاهده هرگونه تخریبی که توسط متجاوزین به اراضی ملی صورت می‌گیرد بدون فوت وقت مراتب را به یگان حفاظت اداره منابع طبیعی اطلاع دهند.

*فرهنگ سازی اولویت نخست گردشگری است

یکی از اعضای انجمن دوستداران طبیعت گلپایگان در رابطه با قطب گردشگری گلپایگان اظهار کرد: در بهار سال گذشته دوست‌داران محیط زیست سعی در معرفی منطقه گردشگری هنده داشتند که البته تا حدودی هم موفق بودند و گردشگران زیادی هم در اردیبهشت ماه به منطقه کشانده شدند.

محمود نیکنامی ادامه داد: به اعتقاد من ابتدا فرهنگ سازی گردشگری در این مناطق را باید ایجاد کنیم سپس به معرفی دقیق منطقه بپردازیم.

وی که مدیریت نخستین رسانه الکترونیکی گلپایگان (سایت آخاله) را نیز برعهده دارد، ادامه داد: متاسفانه با معرفی دشت لاله‌های واژگون منطقه هنده، گردشگران به این منطقه هجوم آوردند و متاسفانه زباله‌های فراوانی را در طبیعت رها کردند.

نیکنامی با بیان اینکه لازم است در طول سال برای نگهداری محیط زیست تبلیغاتی مستمری صورت گیرد، تصریح کرد: در چند سال گذشته علاوه بر فرهنگ سازی، در تولید بذر گونه‌های گیاهی منطقه و رها سازی آنها در نقاط مختلف کوهستانی آن نیز تلاش کرده‌ایم که بدین وسیله تا حدودی دین خود را به طبیعت ادا کرده باشیم.

وی با اشاره به اینکه در فروردین و اردیبهشت سال 92 شاهد نابودی قسمت عظیمی از گونه‌های گیاهی منطقه غرب گلپایگان بودیم، خاطرنشان کرد: تبلیغات نامناسب قبل از آماده سازی زیرساختهای گردشگری و هجوم نامهربانانه به طبیعت منطقه ضربه سختی به آن منطقه وارد کرد.

این عضو انجمن دوست‌داران طبیعت تاکید کرد: برای ورود گردشگر به مناطق بکر و دست نخورده طبیعت باید از قبل زیر ساخت‌ها و فرهنگ سازی گردشگری صورت گیرد تا طبیعت شهرمان محفوظ بماند.