بشنو از نی چون حکایت می کند                 از جدایی ها شکایت می کند
                 کز نیستان تا مرا ببریده اند                         از نفیرم مرد و زن نالیده اند
                 سینه خواهم شرحه شرحه از فراق             تا بگویم شرح درد اشتیاق
                 هر کسی کو دور ماند از اصل خویش            بازجوید روزگار وصل خویش

زبان را خانه وجود دانسته اند. ما با آوا ، لحن و صدا به دنیا می آییم ، در جریان رشد خود، توانش گفتاری و بیانی مان شکوفا می گردد ، با فرهنگ ، آداب و رفتارهای اجتماعی درمی آمیزد و نتایج مختلف را برای جوامع فراهم می سازد. اگر یک زبان را درخت و مادر بیان و گفتار بدانیم، شاخ و برگش گویش ها و لهجه های آن زبان اند و فرهنگ و اندیشه ها در بسترش شکل می گیرند و می بالند و متقابلا در آن ها تاثیر می گذارند. به عبارتی زبان ها ،گویش ها و لهجه ها منابع و معادن عظیم نسلی،تاریخی و فرهنگی هستند که رایگان ، آزاد و همگانی در دسترس عامه مردم اند و هر چه از آن ها برداشت شود، نه تنها کاهش نمی یابند ، بلکه بر ارزش و درونمایه شان افزوده می شود.

در باره اهمیت لهجه همین بس که لهجه و گویش محلی یکی از میراث های ماندگار در فرهنگ هر جامعه ،قوم و ملت محسوب می شود و ازجمله حقوق غیر قابل انکار شهروندی است.
گویش ها و لهجه ها همیشه چونان کودکان بازیگوش ، اطراف ما را در زبان فارسی فراگرفته اند و در انتقال تمامی ارزش های ایرانی به او کمک کرده اند. اگرچه گویش و لهجه بوده اند، اما همیشه  از زبان مادری فارسی تاثیر گرفته و بر آن اثر می گذاشتند  و با وجود هجمه های عظیم داخلی و خارجی به حیات خود ادامه دادند و به نسل ما پیوستند.

توجه و اهمیت به گویش ها و لهجه های محلی از جمله دلایلی است که موجب می شود زبان رسمی کشور از خشکی و بی روحی خارج شود زیرا گویش ها و لهجه ها برای زبان رسمی نقش سرچشمه های کوچک برای رودهای بزرگ را دارند. از این رو گویش های محلی و لهجه ها نه تنها تناقضی با حضور زبان رسمی ندارند ، بلکه غنا و زیبایی خارج از وصفی به آن می بخشند.

در زبان شناسی به گونه ای از طرز تلفظ های ویژه یک گروه زبانی ،لهجه می گویند. تقریبا در تمامی زبان های جهان لهجه های گوناگون وجود دارد. لهجه ها معمولا با مناطق جغرافیایی  ارتباط  ویژه دارند.
مخفی کردن لهجه کار واقعا سختی است. کلمات آن گونه که دل شان می خواهد از حنجره بیرون  پریده و روانه زبان می شوند.
از سوی دیگر در درون یک زبان گویش های متنوع و لهجه های فراوان دیده می شود و هر زبان و گویش و لهجه پیام و معنا را به شیوه خاص خود منتقل می کند ؛ به همین دلیل هر کس با زبان و لهجه مادری خود ، بهتر ، شیرین تر  و آسان تر می تواند با دیگران ارتباط ایجاد نموده و به انتقال پیام موثر مبادرت ورزد.

متاسفانه در دهه های اخیر شاهد زوال زبان ها و گویش هایی هستیم که عامل هویتی ،فرهنگی و تاریخی هر قوم و ملتی هستند تا جایی که یکی از برآورد های اخیر یونسکو نشان می دهد تنها 10 درصد از حدود شش هزار زبانی که امروز با آن تکلم می شود، تا پایان قرن حاضر باقی خواهد ماند. این سازمان در ماه مارس سال 2006 میلادی دریک نشست عمومی  با صدور بیانیه ای حمایت قاطع خود را از زبان و فرهنگ اقوام اعلام کرد.

در کشور ما تا کنون 40 هزار نوع گویش شناسایی شده که روند حذف تدریجی آن ها نگرانی تاریخ دانان و زبان شناسان را به همراه داشته است.
لهجه ها و گویش های گوناگون و پرشمار ایرانی نمونه ای شگرف از پیشینه  و اصالت فرهنگ زبانی این سرزمین است. تمامی لهجه ها زیبا و دلچسب هستند و برای دیگر اقوام ایرانی جذاب و دوست داشتنی می باشند. با کمال تاسف امروزه  به علت کاهش اعتماد به نفس بسیاری از ایرانیان شاهد کمرنگ شدن لهجه ها در میان تیره های گوناگون فرهنگی هستیم.

دکتر حسین باهر جامعه شناس و رفتار شناس در این باره می گوید: زبان را خدا می آموزد ؛ همان گونه که برای تمام موجودات هستی زبان آفریده است. او این باور را که داشتن لهجه موجب شرمساری است ، به چالش کشیده و مورد نقد قرار می دهد.
دکتر باهر با تاکید بر این که هر جامعه ای باید به زبان ،گویش و لهجه اش به عنوان میراثی معنوی ببالد ، یادآور می شود که شهر بزرگ لزوما پایتخت یک کشور نیست، بلکه جایی بزرگ است که مردمش بزرگ باشند. به عبارت دیگر یکپارچه بودن جامعه به معنی "مانند هم شدن" نیست، بلکه به رسمیت شناختن تنوع قومی و نژادی ،زمینه ای برای یکپارچه شدن است.بنابرین اگر ضرورت تنوع قومی  وفرهنگی به عنوان یک اصل در جامعه شناخته شود، دیگر لازم نیست فردی خودش را شبیه به دیگران سازد.

فراموش نکنیم که از دست رفتن یک زبان و بافت فرهنگی آن همانند سوزاندن کتاب مرجعی  بی نظیر از جهان طبیعت و به مثابه از دست رفتن پنجره ای به سوی ذهن بشری است؛ زیرا پیامد دردناک آن نابودی تاریخ و فرهنگ شفاهی اقوام و ملت ها ، ازبین رفتن داستان ها و ضرب المثل ها ، خاطرات و ...می باشد.

با توجه به موارد فوق بهتر و بیشتر می توان تلاش خستگی ناپذیر مرحوم استاد احمد جهانبخشی را درک نمود که با سرودن اشعار محلی  به پویایی لهجه شیرین گلپایگانی  کمک کرد و جانی تازه به آن بخشید.
او به ما آموخت که سخن گفتن با لحن و لهجه خودمانی دارای ظرفیتی است که نه تنها همدلی و صمیمیت را بیشتر کرده ، بلکه مقصود مارا از ارتباط و تعامل با یکدیگر به صورتی جامع برآورده می سازد . بنابرین سخن گفتن با لهجه محلی نه تنها موجب خجالت و شرمندگی نیست ، بلکه افتخار آفرین است.
 اگر بخواهیم از جاده انصاف خارج نشده و و حقوق افراد دیگر را که در پاسداری از زبان و لهجه گلپایگانی سهیم بودند، در نظر داشته باشیم، جا دارد از زنده یاد  جناب آقای سید حسن نوربخش (  بیشتر بدانیم ) چهره فرهنگی شهرمان ، شادروان جواد غیاثی گلپایگانی مولف کتاب ارزشمند " فرهنگ عامه گلپایگان " ( انتشارات علم و ادب 1378)  ، شادروان فیروز اشراقی مولف کتاب " گلپایگان در آئینه تاریخ ( انتشارات چهارباغ 1382) و نیز استاد محمد علی سعیدی یاد کنیم که آن ها نیز ما را با سرمایه  کلامی و میراث ارزشمند معنوی  نیاکانمان  آشنا ساختند.

خوشبختانه سایت آخاله با پژواک نواهای گرم و دلنشین استاد سعیدی و مرحوم جهانبخشی به عنوان یک رسانه مسئول در فرا گیر ساختن سرمایه معنوی "لهجه گلپایگانی" درخشیده است که جای تشکر دارد.
افسوس  و دریغ که اینجانب طی دو دهه اخیر توفیق مصاحبت با مرحوم جهانبخشی را پیدا نکردم، اما در اوایل دهه 70 که اولین نوار با شعر محلی "حسین بگ" از ایشان  در میان مردم پخش شده بود، پس از مواجهه اتفاقی با او که با نگاه صمیمانه اش به من همراه بود، یکی از ابیات آن شعر بلند را زمزمه کرد: 
             
          تو که در کلکلون مرغی نداری             چکا فکر فسنجونی حسین بگ

گویی در چهره من خواند که شعر " حسین بگ " را بارها گوش داده ام و ...
متاسفانه این شعر با صدای ایشان در سایت آخاله بارگذاری نشده است. امیدواریم با همت دوستان و جناب آقای نیکنامی این اثر هنری ثبت گردد.
در پایان مایلم شعر زیبای استاد احمد جهانبخشی را که در وصف منجی عالم بشریت حضرت مهدی ( ع ) 
سروده است ، یادآور شوم.

                           عطری زبهشت یار آمد               یعنی گل هشت و چهار آمد
                    بوی گل بوستان شعبان             سر داد صلا به روزگاران
                    ما منتظران فجر نوریم                جان باختگان آن ظهوریم
                    ای مقصد آخرین اسلام              کی راه تو می رسد به فرجام
                    در راه تو ای امید یاران                بشکست دوپای روزگاران
                   ای جوهر غیرت نبوت                   تا چند به زیر چتر غیبت
                   ای وارث آخرین پیمبر                   وی شمس منیر نسل کوثر
                   الله معک شتاب فرما                    از پرده غیب روی بنما
.

******************************************************** پایان

فایل صوتی گل اانتظار مرحوم جهانبخشی را از اینجا بشنوید

************************************