. .
یادکردی از محمد حسنین هیکل
روزنامه نگارشهیر مصربه مناسبت روز خبرنگار
حماسه حضور تو به صحنه های عاشقی چو کوه جلوه می کند به پهنه های عاشقی
برای وصف حال تو ، قلم فقیر و ناتوان تو روح استقامتی ، سنگ صبور مهربان
شدی به عرصه خبر ، مصور دلاوران قلم به دست و جان به کف ، ظفرنگار بی دلان
خبرنگار قهرمان ، بیا که جاودان شویم سرود عشق خوانده و همره شاهدان شویم
"حسین بزرگی" (حامد)
هفدهم مرداد ماه مصادف با سالروز شهادت محمود صارمی مسئول دفتر خبرگزاری جمهوری اسلامی در مزار شریف و جمعی از یاران اوست که خون پاک و مطهرشان توسط گروه منحط و جنایت پیشه طالبان افغانستان در سال 1377 بر زمین ریخته شد. شهید صارمی و دیگر شهدای عرصه اندیشه و قلم ، خون نگارانی بودند که آخرین گزارش خبری خود را با نثار جان به تصویر کشیدند تا پرده از ماهیت پلید و جهل و جمود فکری وابستگان به اسلام آمریکایی بردارند و روزی را در تقویم ایران به نام روز خبرنگار ثبت نمایند.
به همین مناسبت ( روز خبرنگار) ، مقاله زیر را به پاس خدمات فرهنگی و تلاش های خستگی ناپذیر چهره ماندگار تاریخ رسانه ، شادروان محمد حسنین هیکل که در 28 بهمن ماه سال 1394 در سن 93 سالگی بدرود حیات گفت ، تهیه و تنظیم نمودم که از نظرتان می گذرد.
محمد حسنین هیکل روزنامه نگاری سخت کوش و صاحب نظر و تحلیل گری برجسته بود که نه تنها تاریخ مصر، که تاریخ خاورمیانه را در یک قرن گذشته نه نگارش ، که با آن زندگی کرد. هیکل کسی بود که از همان کوچه پس کوچه های خاک خورده قاهره برخاست و به همراه جمال عبدالناصر رهبر تاریخی مصر به جایگاه رفیعی رسید. او دوست گرمابه و گلستان ناصر بود .از همان دوران نوجوانی ، آن دو باهم بودند و بعدها نیز الهام بخش فکری اش تا پایان عمربود ، به طوری که در دوران زمامداری ناصر به " صدای انقلاب او " یا به تعبیری دیگر به " بلندگوی نظام او" تبدیل شد. مصری ها همواره یادداشت های هفتگی هیکل را در روزنامه " الاهرام" با عنوان "بصراحه" دنبال می کردند و می دانستند همین یادداشت ها سیاست های فردای کشورشان را تعیین می کند.
. .
هیکل در صحنه جنگ های مهم اعراب و رژیم صهیونیستی ( مانند جنگ شش روزه 1967 و جنگ اکتبر سال 1973) حضوری فعال داشت و بعدها وقایع نگاری او از همین جنگ ها به اسناد مهم تاریخ معاصر مصر و خاورمیانه تبدیل شد. از دوره ریاست جمهوری انورسادات به بعد و پس از تحمل زندان به علت مخالفت با سیاست های او از جمله معاهده ننگین کمپ دیوید و آغاز حاکمیت حسنی مبارک برای همیشه از عرصه سیاست کنار کشید ؛ اما هرگز از داشتن رابطه آشکار و پنهان با سیاستمداران جهانی دست برنداشت . به کشورهای مختلف جهان سفر می کرد و با شخصیت های بین المللی از شرق گرفته تا غرب نشست و برخاست داشت ؛ به آن ها مشورت می داد و از آن ها اطلاعات به دست می آورد. شاید همین ارتباط مستمر بود که نگرش سیاسی او را "به روز" می کرد. فراموش نکنیم " به روز ماندن" به ویژه در عرصه روزنامه نگاری ، مانند آب حیات است و نگه داشتن چنین خصلتی آن هم برای دهه های متوالی کارآسانی نبوده است.
. .
محمد حسنین هیکل در نوشتن ، زبانی ساده و صریح داشت. نگاه تحلیلی او خواننده را اقناع می کرد.مهم ترین ویژگی این روزنامه نگار قلم رسا و بی پروایش بود. همواره در نوشته های خود لحنی افشاگرانه داشت و سبکی جدید در روزنامه نگاری عرب به وجود آورد؛ به همین دلیل لقب استاد گرفت و او را پدر روزنامه نگاری دنیای عرب می خواندند ، به طوری که حتی منتقدانش احترام او را پاس می داشتند. هیکل از 34 سالگی به مدت 17 سال سردبیر روزنامه معتبر "الاهرام" بود. او این روزنامه را در قله رسانه های جهان عرب نشاند و به یکی از ده روزنامه مهم جهان بدل کرد. روزنامه ای که در حال حاضر بیش از یک میلیون نسخه شمارگان دارد و کمتر از یک سال قبل صد و چهلمین سال انتشارش را جشن گرفتند.
ایمن صیاد روزنامه نگار باسابقه مصری که از نزدیکان او بود، می گوید:" سفارتخانه های خارجی هر روز صبح در انتظار بودند که الاهرام توزیع شود و بلافاصله سراغ سرمقاله هیکل بروند . علاوه بر آن ، او مجموعه ای از نامدارترین نویسنده ها نظیر نجیب محفوظ و توفیق حکیم و ... را در الاهرام گرد آورد که از ستون نویس های ثابت این روزنامه در زمان او بودند. در سال های مدیریتش بر این روزنامه دو مرکز مهم دایر کرد. یکی مرکز اسناد تاریخ معاصر مصر و دیگری مرکز مطالعات استراتژیک که همچنان فعال است و مقالات و کتاب های قابل توجهی منتشر می کند و با داشتن چهار هزار کارمند به عنوان بزرگترین مرکز مطالعات سیاسی جهان عرب قلمداد می شود.
.
روزنامه نگاری در عرف جهانی ، یکی از "مشاغل سخت " تعریف شده ، از این رو هر کس به این وادی پای می گذارد، باید در کشاکش دهر سنگ زیرین آسیاب باشد تا بتواند دوام بیاورد؛ چنان که هیکل سال های متمادی یعنی دقیقا تا پایان 80 سالگی قلم زد و درآن سال (2003) بود که به صورت رسمی قلم را زمین گذاشت ؛ هرچند تا آخر عمر از حرف زدن و مصاحبه کردن و ابراز نظر و تحلیل دست نکشید. جالب توجه است بدانیم درسال های اخیر روزنامه "الاهرام" سالگرد تولد او را گرامی داشته و جشن می گرفت. هیکل به غیر از 17 سال سردبیری الاهرام و نوشتن یادداشت ها و مقالات متعدد در سایر نشریات و نیز نگاشتن مقدمه بر ده ها کتاب از نویسندگان صاحب نام مانند ادوارد سعید فلسطینی و نوام چامسکی ( زبان شناس آمریکایی) ، به طور مشخص 11 کتاب به زبان انگلیسی و 70 کتاب به زبان عربی نوشته است. کتاب های او تا کنون به 33 زبان جهان ترجمه شده است.
کتاب هایی که از هیکل به زبان فارسی ترجمه شده عبارتند از : پاییز خشم ، بریدن دم شیر، میان مطبوعات و سیاست ، دیداری دوباره با تاریخ و...و به این ترتیب میراثی بزرگ از خود به جای گذارد که سخت به آن می بالید. اما فراتراز آن تجربه چند دهه حضور در عرصه های سیاسی و رسانه ای مصر و جهان عرب بود که تعامل با اندیشمندان و سیاستمداران جهان شاکله اصلی آن را تشکیل می داد و از برگ های زرین دفترزندگی اش به شمار می آید. به عبارت دیگر او یکی از پیشتازان دیپلماسی فرهنگی و نرم بود. دیدارها و گفتگوهایی که داشت و مطالعاتی که انجام می داد، هیکل را به یک نگاه جامع ، مجهز کرده بود. هنگامی که در باره یک موضوع سخن می گفت، به آن از چند زاویه نگاه می کرد و از قضاوت قاطع ،سریع و تک زاویه ای پرهیز می کرد.
او مدتی پست وزارت اطلاع رسانی (ارشاد ملی) و زمان کوتاهی مسئولیت وزارت خارجه مصر در زمان جمال عبدالناصررا بر عهده داشت و در این دوران نقش برجسته ای در حل بحران های داخلی و خارجی این کشور ایفا کرد. سخنرانی پرشور ناصر در جریان ملی شدن کانال سوئز در سال 1956 و نطق وی پس از شکست مصر در جنگ ژوئن 1967 و ده ها سخنرانی دیگر توسط هیکل نوشته شد.با قدری تسامح ، می توان نسبت او به ناصر را مانند دکتر حسین فاطمی و دکتر مصدق دانست. بر پایه این شباهت که هر دو روزنامه نگار و طرفدار ملی شدن (در ایران نفت و در مصر کانال سوئز) بودند و هر دو به وزارت دولت مرادشان هم رسیدند. البته با این تفاوت که فاطمی پس از کودتای 28 مرداد 1332 اعدام شد و تنها یک سال پس از دوره نخست وزیری مصدق را دید، ولی هیکل چند دهه پس از ناصر را پشت سر گذارد و از دنیا رفت. "آندره مالرو" در فرانسه و "مولانا ابولکلام" در هندوستان نیز مثال های شاخص دیگر این عرصه اند.
دکتر هادی خانیکی استاد دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات در نشست علمی با موضوع " بررسی اندیشه های استاد حسنین هیکل اندیشمند فقید معاصر مصر در خصوص تعاملات فرهنگی و تاریخی ایران و جهان عرب " که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و دانشگاه علامه طباطبایی دراردیبهشت ماه سال جاری برگزارشد ، هیکل را روزنامه نگار و اندیشمندی عمل گرا برشمرد که به گفته خودش میان مطبوعات و سیاست راهی نزدیک وممکن یافته بود. دکتر خانیکی در ادامه سخنرانی خود افزود:" او علاوه بر روزنامه نگاری ، تحصیلات دانشگاهی نیز در زمینه رسانه داشت و همین موفقیت او را به خبرنگاری کنشگر که مدام در پی یافتن و تحقق اندیشه های کاربردی برای برون رفت جامعه مصر ، جهان عرب و دنیای اسلام از بحران های پیچیده سیاسی و فکری است ، تبدیل کرده بود. به همین اعتبار اگر یادداشت های مطبوعاتی هیکل را بررسی کنیم، متوجه می شویم او در مسائل روز ، خودش دیدگاه های بسته را باز می کند و با همین نگرش دنیای عرب را به دنیای ایرانی پیوند می زند و از اولین کسانی است که در جهان عرب به موضوع ایران پرداخته است.
نگاه هیکل به انقلاب اسلامی ایران
حسنین هیکل مانند بسیاری از مصری های دیگر به ایران و ایرانی هاعلاقه زیادی داشت. در زمان تحولات ملی شدن صنعت نفت یک ماه در ایران حضور داشت و به دنبال آن کتاب " ایران بر فراز آتشفشان" را در سال 1952 نوشت. او شیفته دکتر محمد مصدق و جنبش ملی شدن نفت ایران بود و از همین حرکت الهام گرفت و جمال عبدالناصر را به ملی کردن کانال سوئز ترغیب نمود و بعدها نیز تحولات ایران را دنبال می کرد. بعد از سال 1357 نیز دو بار به ایران سفر کرد و کتابی جدید در باره انقلاب اسلامی نوشت. او با وجود مخالفت های شدیدی که با اسلام سیاسی از نوع اخوانی آن ( اخوان المسلمین) داشت ، نسبت به جمهوری اسلامی و امام خمینی"ره" خوشبین بود و آن را الگویی موفق برای سایر کشورهای خاورمیانه ارزیابی می کرد. تلاش های هیکل در انعکاس اندیشه های رهبران ایران به جهان عرب همچون آیت الله کاشانی، دکتر مصدق ، دکتر فاطمی ، دیدار و گفت و گو با امام خمینی "ره" و ... توانست با خلق آثاری چون " مدافع آیت الله" و "توپ های آیت الله" ، تصویری روشن از انقلاب اسلامی ایران به جهانیان به ویژه جهان عرب ارائه کند.
. .
از این رو می توان گفت هیکل یکی از پل های ارتباطی ایران و کشورهای منطقه بود. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که سال ها پیش از هیکل پرسیدند شما که دارای فرهنگ ، تمدنی بزرگ و اهرام سه گانه و ... هستید، چرا پس از یورش اعراب به مصر زبان و فرهنگ تان کاملا از بین رفت و تبدیل به یک کشور عربی شدید؟ که او در پاسخ گفت :"چون ما فردوسی نداشتیم".فردوسی به شما زبان مادری ، غرور ملی و همه چیز داد. پس از ترور دردناک شیخ حسن شحاده رهبر شیعیان مصر توسط سلفی های تکفیری ، به شدت اخوان المسلمین را مورد انتقاد قرار داد و تاکید کرد حاکمیت این جریان نمی تواند در مصر تداوم یابد.
. .
هیکل از تاریخ ایران به عنوان یک تمدن کاملا آگاه بود. او مصر را یکی از صاحب خانه های دنیای بشریت می دید و دقیقا همین نگاه را به ایران نیز داشت . با این که او سیاسی بود ، ولی فراتر از سیاستمداران رایج عمل می کرد. نگاه او به ایران ، نگاهی متمدنانه و تاریخی بود. این روزنامه نگار در آخرین سفر خود به ایران در سال 1372، اظهار داشت:" ایران و مصر با توجه به جایگاهی که در منطقه دارند ، دو رکن سازنده فضای خاورمیانه هستند. آن ها می توانند به اتفاق هم نقش آفرین باشند و من در حسرت این موضوع مانده ام."
آقای سید صادق الحسینی که ریاست "انجمن های دوستی ایران و مصر" و " گفتگوهای ایرانی و عربی" را در پیشینه کاری خود دارد، در مقاله ای با عنوان " دیدار در مزرعه" می نویسد:" یک بار هیکل در منزل مسکونی خود که در کنار یک مزرعه بزرگ در حاشیه پایتخت مصر قرار داشت ، به من گفت به دوستان خود در تهران بفرمایید که ایران اسلامی برای اولین بار از زمان رومیان و پارسیان قدیم توانسته است قدم های خود را در سواحل مدیترانه تثبیت کند. و این به معنای آغاز انحلال تک ابرقدرتی آمریکا و ظهور ابرقدرتی منطقه ای توسط یک کشور مهم آسیایی است که می تواند برای ده ها سال در معادلات دنیا تاثیرات خود را بگذارد.اما لازمه اش این است که حسابی و محکم از حزب الله لبنان و فرهنگ مقاومت دفاع کند و هیچ وقت آن ها را تنها نگذارد ، چون آینده منطقه از آن مقاومت و جریان حزب اللهی از نوع سید حسن نصرالله خواهد بود ؛ شخصیتی که دنیا و آخرت یعنی زمان و روح حرکت انسانی در او مجتمع شده است. حسنین هیکل عربستان سعودی را یک قدرت منطقه ای رو به افول و اضمحلال می دانست و اعتقاد داشت قبیله آل سعود در حال استحاله و خروج نهایی از صحنه سیاسی منطقه است و دیگر حتی برای اربابش آمریکا کارکردی ندارد.
او در مصاحبه ای تفاوت سید حسن نصرالله و ملک عبدالله را این گونه بیان می کند: " با سید حسن نصرالله دبیر کل جنبش حزب الله لبنان به مدت 9 ساعت در باره مسائل مهم منطقه ای و بین المللی مذاکره کردم. این نه ساعت بسیار سریع گذشت ، ولی احساس کردم ملاقات نیم ساعته ام با ملک عبدالله ( پادشاه سابق عربستان) به اندازه یک قرن طول کشید ؛ زیرا او در این ملاقات فقط یک سوال پرسید و آن هم این بود که رابطه ات با زنان در این سن 80 سالگی چه گونه است؟! روز بعد هم مطبوعات سعودی نوشتند که ما در آن دیدار در باره مسائل مهم منطقه ای گفتگو کردیم!
. .
هیکل بر گفت و گوی فرهنگ ها اعتقاد راسخ داشت و معتقد بود "گفت و گو" می تواند فاصله ها را کمتر کند. او حتی فراتر از آن "گفت و گوی اندیشه ها" را برای خروج جهان کنونی از تصلب و کاهش تنش ها مطرح می سازد. از نظر او رسانه ها در بازنمودن و بستن فضای گفت و گو بسیار موثر هستند. به همین دلیل درآخرین سفر به ایران ، بازدید از موسسه اطلاعات و بخش های مختلف آن و دیدار با حضرت حجه الاسلام والمسلمین سید محمود دعایی مدیر مسئول و سایر کارکنان روزنامه ، در ردیف اولین برنامه های آقای هیکل بود. خاطره بازدید او از روزنامه اطلاعات آن قدر دلپذیر و شیرین بوده که پس از بازگشت به قاهره، نامه ای به روزنامه اطلاعات فکس نمود و از برخورد گرم و صمیمانه آقای دعایی تشکر کرد و ابراز امیدواری نمود که این دوستی پایدار بماند. با همین نگاه ، یکی از اقدامات او دعوت جهان عرب به گفت و گو با ایران بود و در این راستا به گفت و گوی نهادها و جوامع مدنی با یکدیگر فارغ از دولت ها تاکید می ورزید.
. .
هیکل یک بار در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی در نوفل لوشاتو و یک بار پس از پیروزی انقلاب در شهر قم با امام خمینی"ره" مصاحبه کرد. او دو بار در دوران مبارزات مردم برای ملی شدن صنعت نفت و سال 1354 که شاه در اوج اقتدار قرار داشت و دو بار هم در دوران استقرار نظام جمهوری اسلامی به ایران سفرکرد .
سرانجام این روزنامه نگار پر آوازه مصری روز 28 بهمن ماه سال 1394 در بیمارستان الحسین قاهره جان به جان آفرین تسلیم نمود و پیکر او از مقام راس الحسین (ع) تشییع و در آرامگاه خانوادگی شان به خاک سپرده شد.
جناب آقای دکتر ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در پیام تسلیتی به همسر ایشان سرکار خانم هدایت علوی تیمور خاطرنشان ساخت :" تلاش های مستمر مرحوم هیکل در تبیین صحیح سیاست های استعمارگران و اشغال گران صهیونیست و ارائه شخصیتی از خود به عنوان یک روزنامه نگار بارز ماندگار ، واقع گرا و ژرف اندیش در طول هفتاد و پنج سال فعالیت رسانه ای ، او را به جایگاهی رساند که روزنامه نگار قرن نامیده شد.
. .
" همچنین جنبش حزب الله لبنان در پیامی به همین مناسبت یادآور شد : "مصرو جهان عرب ، اهالی رسانه ، صاحبان اندیشه ، قلم و سیاست استادی گرانقدر و عالمی برجسته را از دست دادند. محمد حسنین هیکل با داشتن شخصیت منحصر به فرد ، تفکر رسا و قلمی نویسا ، سابقه ای درخشان در تاریخ سیاسی و مبارزاتی و کار حرفه ای داشت .در این پیام تاکید شده بود که روابط عمیق هیکل با مقاومت و رهبران آن در مسیر وحدت و جهاد و پیروزی ، در وجدان ها و اذهان باقی خواهد ماند و افکار ، نوشته ها و مواضع سیاسی و حرفه ای وی همواره به عنوان چراغی روشنگر، در زمان حال و آینده در تاریخ معاصر عربی پاینده خواهد ماند.
امیدوارم زندگی پرتکاپوی حسنین هیکل و راهی را که او بین مطبوعات و سیاست گشود، افق های تازه ای را در مسیر حرکت همکاران یعنی اصحاب رسانه و خبرنگاران شهرمان ایجاد نماید تا به منزلت جایگاه و فعالیت های ارتباطی خود بیشتر آگاه شده و با نشاط روزافزون به رسالت خود که اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی است، جامه عمل بپوشانند.
با عرض تبریک به مناسبت " روز خبرنگار" این مقاله را با کلامی از شهید صارمی که با خون خود بر آن مهر تایید زد ، مزین می سازم.
"خبرنگار را می توان شهید کرد ، اما جوشش خونش هرگز آرام نخواهد گرفت. خبرنگار را می توان اسیر کرد و او را می توان در غروب گمنامی نگاه داشت ، اما قلم هرگز در اسارت نخواهد ماند.
یادش گرامی و راهش پاینده باد
اين مطلب تاکنون 8368 بار مشاهده شده است.مطالب مرتبط با دکتر ابراهیم جعفری سایت آخاله روی موج سوم آلوین تافلر ستایش نور در تاریکی شب چنین گفت اقبال؛ اندیشه ها و آموزه ها در سایه کوه، باید از دشت گذشت - به مناسبت #روزجهانیکوهستان نمایش مستند دیارکهن پیش درآمد گردشگری مجازی گلپایگان تاریخ شفاهی آموزش و پرورش گلپایگان روز خبرنگار و سایت "آخاله" سفره ایرانی ؛ فرهنگ گردشگری- به بهانه برگزاری جشنواره کباب و لبنیات گلپایگان آکادمی موازی در گلپایگان - به مناسبت سالگرد تأسیس خانه ریاضیات دهه هشتادی ها و فضای مجازی حفاظت از زنبورها ؛ ضامن امنیت غذایی جهان روابط عمومی الکترونیک ؛ ظرفیتی کارآمد برای مشارکت جویی مخاطبان ایجاد فضای صلح و تفاهم با رسانه های گفت و گو محور کنکاشی در منظره نگاری استاد محمد کرمی به بقای روزنامهها امیدوارم دکتر مرتضی فرهادی در قاب خاطره ها پیوند سنت ومدرنیته دراقامتگاه های بوم گردی روستایی حال زمین خوب نیست! (3) "کاشت پیاز با روش GAP در گلپایگان-گامی بلند به سوی کشاورزی ارگانیک یک قدم مانده تا رویا . روایتی دیگر از جام جهانی 2018 فوتبال بوی زندگی می دهد استاد علی اکبر جعفری سرمایه ای نمادین در گلپایگان این پنجره ، این خاطره ها را نفروشید انجمن ادبی فانوس گلپایگان باشگاه گفت وگوی شاعران جای خالی صدای گلپایگان در نمایشگاه مطبوعات طبیبان دوّار پروفسور مریم میرزاخانی اسطوره یا الگو؟ هنر هفتم در گلپایگان - استقبال از افتتاح سینما بهاران لزوم رویکرد اجتماعی و فرهنگی به مدیریت شهری حال زمین خوب نیست (2) - نکوداشت مهندس حسین عبیری گلپایگانی چشم انداز پیشرفت گلپایگان از نگاه آیت الله هاشمی رفسنجانی طبیعت گلپایگان گنجینه گیاهان دارویی نقش کتابخانه آیت الله محمدی در توسعه فرهنگی گلپایگان پیرایه های ناسازگار با فرهنگ عاشورا حاج صادق آهنگران ،حلقه ای میان عقل و عشق در دوران دفاع مقدس یادکردی از محمد حسنین هیکل هزار راه نرفته " نگاهی نو به ادای نذر در جامعه امروز " طنز و تحولات اجتماعی فردا برای خواندن دیر است راز درخشندگی نوروز در جهان نوسازی دبیرستان امام خمینی "ره" یا بازسازی هویت فرهنگی؟ حال زمین خوب نیست (1) آموزش ابتدایی و توسعه با چشم کتاب بخوانیم نه با گوش! مشابهت های اخلاقی نلسون ماندلا و دکتر معتمدنژاد دغدغه رو به پایان یونسکو ،به مناسبت نمایشگاه مطبوعات حدیث عشق در جهاد سازندگی (2) دیپلماسی ایرانی از زیر درخت سیب در نوفل لوشاتو تا بالکن هتل کوبورگ وین یاد یاران -بدرقه بانوی با فضیلت و پرهیزکار - شادروان فخرالسادات سیدین (توکل) حدیث عشق در جهاد سازندگی (1) فرصت طلایی مشارکت های مردمی در توسعه پایدار گلپایگان میراث ماندگار استاد احمد جهانبخشی ارتباطات مشارکتی ،چشم اندازی نو به مطالعات بومی در ارتباطات توسعه بازتاب مطالب سایت آخاله در مطبوعات گردشگری و کاهش فاصله فرهنگی تیکن کجا؟ کاخ الیزه کجا؟ سهم سایت آخاله در بهداشت روانی همشهریان تحقیقات مشارکتی حلقه گمشده توسعه علمی در ایران تجدید عهد با دکتر معتمدنژاد رسانه ؛ حافظ حرمت جامعه مدنی "مطبوعات محلی" بستری برای شکوفایی استعدادهای بومی با قاسمعلی فراست در میان "نخل های بی سر" (به اهتمام دکتر ابراهیم جعفری ) تونل های غزه سرای عشق و امید عبور از جام بیستم ،فراتر از اشک ها و لبخندها با فوتبال دوستان گلپایگانی از خندق هفده تن تا استادیوم های برزیل ردپای «سرمایه اجتماعی» و «حکمرانی خوب» در مدیریت شهری گلپایگان آسیب شناسی تعامل روابط عمومی ها و رسانه ها معلمی و هنر تسهیلگری نوروز زاینده سرمایه اجتماعی است گلپایگان و توسعه پایدار انقلاب کاست و حاج ابراهیم صحت آخاله پاتوق همشهریان آیین چراغ خاموشی نیست
| | |