روز اول که به من گفتی ،( الف ) را ،( با )   را		دل تو خون شد تا یاد بگیرم ( یا ) را
اول از ( آب ) شروع کردی یعنی نم نم		به من آموختی  آموختن  ( دریا )  را
گفته بودی به من ( آیینه ) سه بخش است ولی		سنگ  صد بخش نموده است همین معنا را
آب ، بابا ، نان افسوس در آورد آخر		رحمت  آب و غم نان پدر بابا را
بین سی حرف ،(الف ) بود که سر بالا داشت		که کلاهش بنهادند سر بالا را
قصد تنقید نداریم ولی معتقدیم		عارف آن است  بخواند ز ( الف )، ( ایما ) را
باز هم قصه ی ( سارا ) و وفاداری او		کاش با خود  نبرد سیل دگر (دارا )را
ما فقط مشق نوشتیم و نگفتند به ما		هیچ گه فلسفه ی مشق نوشتن ها را
ما گذشتیم ، شما طفل دبستانی ها		علم و ثروت  بنویسید  همین انشا را
ولی این بار بگویید که ثروت خوب است		به ریالی نخریدند چو علم ما را
بازهم زنگ ریاضی و ریاضت کشی ام		خوب است ،اگر حذف کنی منها را
در پس تخته سیاه است تو را بخت سفید		اکتفا می کند این جمله ی ما دانا را
ای معلم  تو همان گوهر نا مکشوفی		کیست  پیدا بکند این همه  نا پیدا را
ای ( اقبال ) مبادا که مکدر سازد              قدر نشناسی تو ، قلب معلم ها را

به پیشگاه باغبانان سر افراز گلزار پر گل و ریحان اندیشه و احساس یعنی معلمان  و غنچه های  نو شکفته  و گل های رنگارنگ و معطر  این بوستان  یعنی دانش آموزان درود میفرستم و نکته هایی را که در خلال چهل و پنج سال تدریس (در زمان نگارش مقاله ) در مکتب تجربه آموخته ام با شما در میان میگذارم-     معلمی عشق است  هنر است  سوختن و ساختن است . همچون شمع گداختن و روشنی بخشیدن است . معلم معمار بزرگ وادی شرافت است   نه بازرگان گم گشته در بازار تجارت .

معلم چو کانونی از آتش است        همه کار او سوزش و سازش است
بسوزد  بسازد بکاهد روان              که روشن کند محفل دیگران

2-  معلم طلایه دار ایمان  عشق  ادب  اخلاق و نزاکت است . هر حرکت او از چشمان تیزبین و معصومانه ی شاگردانش مخفی نمی ماند . او باید مظهر اعتماد  وقت شناسی  وفای به عهد  صفا و صمیمیت و راستگویی باشد  تا جوانانی شجاع  مودب  راست گفتار  وطن دوست و عاشق مردم پرورش دهد .

3- یاوه گوئی، سخنان زشت ، ناسزا گویی و شوخی های خارج  از ادب و نزاکت در شان معلم نیست . از ارزش و اعتبار او می کاهد و منزلت و جایگاهش را تنزل میدهد .

بی کمالی های انسان از سخن پیدا شود           پسته ی بی مغز چون لب وا کند رسوا شود

4- فروتنی و تواضع از افتخارات معلمین آگاه و خردمند است . آنان همچون رودخانه ی عمیق ، ساکت و آرام و مانند درختان پر از میوه ، سربزیرند

خاکساران بیشتر از فیض قسمت می برند       کلبه ی دیوار کوتاهان پر از مهتاب بود

اما همین پارسایان شب در مقابل ستم  ریا کاری  دروغ  حق کشی و بی عدالتی علی وار  همچون شیران شرزه می خروشند و در مقابل مستکبران و متکبران   راست قامت و استوار می ایستند .

5- معلم با چراغ دانش و آگاهی به مصاف جهل و جمود  و خرافه پرستی می رود زیرا نادانی  تحجر و خرافات دشمنان همیشگی انسان ها هستند . آنان نسل به نسل  و فصل به فصل درخت کهن تمدن  بشری را از گزند این علف های هرز مصون داشته اند . تا همواره شکوفه های  آگاهی  و جوانه های نو آوری بر آن افزوده شود .

درخت تو گر بار دانش بگیرد         به زیر آوری چرخ نیلوفری را

6- مطالعه ی مستمر لازمه ی کار و زندگی معلم است . جهان با سرعتی سر سام آور به سوی مرزهای ناشناخته ی دانش به پیش می تازد . معلم نمی تواند در این رهگذر ساکن و بی تفاوت باقی بماند . حداقل در رشته ای که تدریس می کند باید به دانش روز مجهز باشد

فسانه گشت و کهن شد حدیث اسکندر           سخن  نو آر که  نو  را  حلاوتی است دگر

7- معلم باید با  (( طرح درس )) و مطالعه ی کافی به کلاس قدم بگذارد  تا برای پاسخ دادن به سوال های دانش آموزان آمادگی داشته باشد . اگر احتمالا جواب سوالی را نمی داند  با شجاعت بگوید : فعلا نمی دانم   باید فکر کنم و جواب دهم . این طرز برخورد صادقانه می تواند برای شاگردان الگو باشد . آنان یاد می گیرند که : اول اندیشه وانگهی گفتار

در محفلی دونفر به هم گفتگوی علمی !! می کردند . اولی  اگر گفتی جزایر لانگرهانس در کجا قرار دارد

دومی  ( با قیافه ای حق به جانب و در حالی که باد به غبغب انداخته بود )  در کنار مجمع الجزایر هاوایی کنار کانل سوئز!!! حالا تو بگو  چرا در تابستان روزها طولانی است ؟

اولی  ( با همان حالت های غلط انداز ) برای اینکه آفتاب داغ تابستان به این روزها می تابد و آن ها بر اثر گرما منبسط می شوند !!!

جهان دیده ای که در آن مجلس حضور داشت  گفت : 

دریغا ! که این اندازه شجاعت در شما نیست که بگویید نمی دانم و این مزخرفات را سر هم نکنید . در حالی که  نمی دانم ! نیمی  از دانش است .

8- توجه به کتاب درسی و مراعات ارزش و اعتبار  مولفان محترم بر اعتبار معلم می افزاید . متاسفانه بعضی از همکاران کتاب رسمی آموزش و پرورش را کنار می گذارند و بجای آن جزوه می گویند  و یا منبع دیگری را جایگزین میکنند . در حالی که کتاب درسی توسط هزاران معلم در سراسر کشور نقد و بررسی می شود و کاستی های آن  به طور نسبی بر طرف می شود .

جزوه های صحیح و بدون اشکال و یا منابع دیگر می تواند مکمل کتاب درسی باشد نه جایگزین آن . کوشش این عزیزان در تالیف جزوات  و کتابهای کمک درسی قابل تقدیر است . سخن بر سر نوشته های نامطلوب  غلط  و خارج از استاندارد است که اکثرا توسط افرادی که معلم نیستند چاپ و توزیع می شود . کتاب ها و حل المسائل های مبتذلی که برای خانواده ها و فرزندانشان و برای آینده ی کشور مصیبت بار است . در چنین شرایطی  مولفین دانشمند و معلمین راستین آموزش وپرورش  خون دل می خورند .

زاغ چون شرم ندارد که نهد پا بر گل           بلبلان را سزد ار دامن خاری گیرند

و یا بنا بر گفته ای لسان الغیب حافظ شیراز :

جای آن است که خون موج زند از دل لعل        زین تغابن که خزف می شکند بازارش

9-  معلم باید از دانش آموزان خود شناخت کافی داشته و با انجمن اولیا و مربیان در ارتباط تنگاتنگ باشد .

روزی در کلاس درس ریاضی  مبحث انتگرال معین را تدریس می کردم . در همان حال دختر خانمی آدامس  می جوید  و ضمنا به درس گوش می داد . عصبانی شدم اما خوشبختانه در حضور جمع چیزی به او نگفتم . زنگ تفریح او را صدا زدم و ناراحتی ام را بیان کردم . او گفت : مجرای شنوایی من اشکال دارد و صدای شما را نمی شنوم . به توصیه ی پزشک برای رفع  این مشکل  مدتی باید آدامس بجوم . از این بابت معذرت می خواهم . خدای بزرگ را سپاس گفتم که در حال عصبانیت حریم او را پاس داشتم .

گاهی عدم آگاهی از موضوع  مارا به قضاوت های نادرست وا می دارد .

10-  این موجود آسمانی که هر سخن و آوایش ضامن استقلال و آزادی کشور است و عاشقانه رسالت هدایت انسان را بر دوش دارد  زخم تاریخ را بر شانه های محمد (ص) دیده است . کبودی تازیانه های ملامت زراندوزان و زورمندان و رباخواران را بر روح لطیف و آسمانی او نگریسته است . در کوچه های مکه و مدینه نوای گرم  سلام  وی  را بر کودکان یتیم شنیده است . حضورش را در جمع دایره وار اصحاب در تاریخ  خوانده است   حضوری که که نه توانگری را یارای  تبختر بود و نه درویشی را شرم تهی دستی .

برای  آن که این بار امانت را به سر منزل مقصود برساند . انتظار یک زندگی شرافتمندلنه دارد  تا شرافت وطن را پاس بدارد  و این انتظار  بیجائی نیست . زیرا حیات و مرگ تمدن ها به حیات و مرگ فرهنگ وابسته است.

علی اکبر جعفری اردیبهشت ماه 1384

علی اکبر جعفری - 1/2/84